5G - Hạ tầng trọng yếu cho nền kinh tế số. Ảnh: Việt Nga.
Hạ tầng mạng 5G - Nền tảng then chốt cho kinh tế số
Nghị quyết 57-NQ/TW do Bộ Chính trị ban hành vào cuối năm 2024 xác định phát triển hạ tầng mạng 5G là một trong những trụ cột chiến lược trong chuyển đổi số quốc gia. Mục tiêu của Nghị quyết là phủ sóng 5G toàn quốc với hạ tầng hiện đại, dung lượng lớn, băng thông rộng, ngang tầm các nước phát triển, góp phần chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và đổi mới sáng tạo.
Ngay sau khi Nghị quyết được thông qua, Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ đột phá cho các doanh nghiệp viễn thông. Theo đó, các nhà mạng nếu triển khai tối thiểu 20.000 trạm phát sóng 5G trong năm 2025 sẽ được hỗ trợ lên đến 15% tổng giá trị đầu tư. Đây là động lực quan trọng để ba nhà mạng lớn Viettel, VNPT và MobiFone đẩy mạnh đầu tư hạ tầng.
Tính đến giữa năm 2025, ba nhà mạng đã lắp đặt hơn 11.000 trạm 5G, phủ sóng toàn bộ 63 tỉnh, thành phố, đáp ứng khoảng 26% dân số. Mục tiêu đến cuối năm 2025 là đạt khoảng 68.000 trạm 5G, tương đương phủ sóng 90% dân số, đang được thực hiện quyết liệt. Việc phân bổ và đấu giá các khối băng tần được thực hiện công khai, minh bạch, với Viettel, VNPT và MobiFone sở hữu các khối băng tần quan trọng như 2500-2600 MHz, 3700-3900 MHz và 700 MHz, giúp mở rộng vùng phủ sóng, đặc biệt tại những vùng sâu, vùng xa.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng hợp tác chia sẻ hạ tầng để tối ưu chi phí và tăng vùng phủ sóng. VNPT và MobiFone đã ký thỏa thuận thử nghiệm chia sẻ hạ tầng 4G và 5G, dự kiến nâng vùng phủ sóng chung lên khoảng 50%. Các tập đoàn lớn cũng đầu tư phát triển trung tâm dữ liệu, mạng vệ tinh và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, góp phần xây dựng hệ sinh thái số đồng bộ, hiện đại.
Nhờ khai thác hiệu quả băng tần trung, tốc độ truy cập Internet di động băng rộng của Việt Nam trong quý I/2025 đã tăng gấp gần 3 lần so với cùng kỳ năm trước, đưa Việt Nam vào nhóm 20 quốc gia có tốc độ Internet nhanh nhất thế giới. Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cũng ban hành các quy chuẩn kỹ thuật cho băng tần cao, tạo điều kiện phát triển hạ tầng truyền dẫn tốc độ siêu cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của xã hội số.
Công nghệ 5G với ưu thế vượt trội về tốc độ, độ trễ thấp và khả năng kết nối hàng triệu thiết bị. Đồng thời, không chỉ thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp thông minh như sản xuất, cảng biển, giao thông, mà còn là nền tảng cho các công nghệ mới như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo tăng cường (AR/VR). Đây chính là động lực quan trọng để Việt Nam bắt kịp xu thế chuyển đổi số toàn cầu, nâng cao hiệu quả sản xuất, quản lý và dịch vụ công.
Hệ sinh thái dữ liệu số - Chủ quyền và an toàn
Ảnh minh họa.
Song song với phát triển hạ tầng mạng, Nghị quyết 57 đặc biệt chú trọng xây dựng hệ sinh thái dữ liệu số hiện đại, bảo mật và có chủ quyền quốc gia. Nền tảng chuỗi khối quốc gia NDA Chain được phát triển nhằm bảo vệ dữ liệu công dân, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hỗ trợ chuyển đổi số toàn diện. NDA Chain có kiến trúc phân tán với 49 nút xác thực công-tư, bao gồm các bộ, ngành, địa phương và các tập đoàn lớn, đảm bảo hiệu suất cao với 1.200-3.600 giao dịch mỗi giây, bảo mật vượt trội, xác thực tức thời và không thể sửa đổi, đồng thời kết nối xuyên ngành, xuyên biên giới và xuyên hệ thống.
Cùng với đó, trợ lý ảo quốc gia RABBI là một sản phẩm công nghệ đột phá khác, được phát triển bởi đội ngũ kỹ sư Việt Nam trên hạ tầng nội địa, không phụ thuộc nước ngoài, đảm bảo chủ quyền số và an toàn dữ liệu. RABBI hỗ trợ cải cách hành chính, giáo dục, du lịch và cung cấp dịch vụ số 24/7 cho người dân. Trong giáo dục, trợ lý ảo giúp phụ huynh và học sinh tìm hiểu thông tin tuyển sinh; trong du lịch, hướng dẫn điểm đến và lịch trình; với cán bộ hành chính, hỗ trợ xử lý các câu hỏi thường gặp. RABBI thể hiện cách tiếp cận dữ liệu lấy con người làm trung tâm, công nghệ làm công cụ phục vụ, và được kỳ vọng phát triển thêm các tính năng như nhận diện giọng nói, thị giác máy tính và dịch vụ công cá thể hóa trong tương lai.
Hệ thống Thư điện tử quốc gia được xây dựng với kiến trúc bảo mật đa tầng, lưu trữ nội địa và tích hợp chặt chẽ với nền tảng định danh số NDAKey, tạo thành kênh liên lạc tin cậy, bảo mật giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp trong môi trường số. Đây là nền tảng quan trọng để thúc đẩy Chính phủ số và kinh tế số phát triển bền vững.
Sàn dữ liệu quốc gia được thiết kế như hạ tầng số chiến lược, thúc đẩy giao dịch, chia sẻ và khai thác dữ liệu một cách minh bạch, an toàn và hiệu quả. Sàn cho phép các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân trao đổi dữ liệu có giá trị theo quy định pháp luật, tạo nên thị trường dữ liệu chủ quyền, minh bạch và phù hợp với đặc thù văn hóa, pháp lý Việt Nam. Sàn dữ liệu quốc gia được vận hành dưới sự điều phối của Trung tâm Dữ liệu quốc gia, tích hợp các lớp bảo mật, nghiệp vụ và giao diện thân thiện, góp phần hiện thực hóa quan điểm "dữ liệu là tài sản quốc gia", mở rộng cơ hội tham gia nền kinh tế số cho mọi người dân.
Ngoài ra, nền tảng định danh số NDA Key sử dụng công nghệ chuỗi khối, trí tuệ nhân tạo, sinh trắc học và mã hóa dữ liệu, giúp xác thực danh tính an toàn, bảo vệ người dùng trước các hành vi giả mạo và lừa đảo trên mạng. NDA Key có khả năng liên kết với hệ thống định danh quốc gia VNeID, ngân hàng, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử và các dịch vụ công, tạo thành tiêu chuẩn chung về xác thực danh tính số tại Việt Nam. Nền tảng tích hợp - chia sẻ - điều phối dữ liệu quốc gia với kiến trúc ba lớp thông minh, tích hợp AI và dữ liệu lớn, giúp khai thác và phân tích dữ liệu hiệu quả, phục vụ điều hành chiến lược và nghiệp vụ chuyên môn.
Nghị quyết 57 đã tạo ra bước ngoặt trong chiến lược phát triển công nghệ số của Việt Nam, với trọng tâm là phát triển hạ tầng mạng 5G hiện đại và xây dựng hệ sinh thái dữ liệu số chủ quyền, an toàn, minh bạch và hiệu quả. Những kết quả đạt được từ sự đầu tư của các doanh nghiệp, cùng sự đồng hành của nhà nước, đang mở ra triển vọng Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực chuyển đổi số, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số toàn cầu.